News - Haberler
Karanlıktançıkmak Cumhuriyetle...
| Tuesday, 11.10.2020, 12:38 AM | (226 views)
Karanlıktan çıkmak Cumhuriyetle...
/Archive/2020/11/10/004025781-kapakic1.jpgKöy enstitülü yazarların son temsilcilerinden Feyzullah ErtuÄŸrul’a…Onlar, karanlığa karşı yürüyüp karanlığı bastırabildiler. Kim onlar? Ä°lki Halkevleri, nitekim kuÅŸaklar arasında köprülük görevini sürdürüyor hâlâ. Tiyatro tarihimizde özel konum sergiliyor bu nedenle yeÄŸin eÅŸik halinde. Ä°kincisi Köy Enstitüleri, taşıyageldiÄŸi eÄŸitim, örgütlenme vb. iÅŸlevleri dışında enstitü çıkışlı yazarlarla edebiyatta da çok önemli bir kanal/yatak oluÅŸturuyor.Ancak kiÅŸisel gözlemime göre bir kesim okur, enstitü çıkışlı yazarlara karşı yalınkat tutumla uzaklık duygusu yayan soÄŸuk duruÅŸ sergiliyor. Enstitülü kalemlerin, yazınsal yoÄŸunluktan uzak, düşük nitelikli yapı kurdukları, bir örnek tutum sergiledikleri kanısını taşıyorlar görece. Bu tutum kimi yazın tarihçileriyle eleÅŸtirmenlerin bunu destekleyip büyüten yaklaşımından besleniyor kuÅŸkusuz.Köy Enstitüsü çıkışlıların ortaya koyduÄŸu, 1950 KuÅŸağı öykücüleriyle Ä°kinci Yeniciler arasında sıkışıp kalmış, gereÄŸince kavranıp deÄŸerlendirilmemiÅŸ bir edebiyat damarı var. Daha önceleri “Enstitü BeÅŸlisi†baÅŸlığıyla anıp üzerlerine yazdığım Mahmut Makal, Mehmet BaÅŸaran, Talip Apaydın, Fakir Baykurt, Dursun Akçam, bir açıdan topluluÄŸun öncülerini oluÅŸturuyor. Daha sonra buna örnekse Ãœmit KaftancıoÄŸlu, Adnan Binyazar, Osman Åžahin vb. yazarlar da katılıyor.Åžu da var; bir kesim okurun, beÄŸendiÄŸi yazarı at gözlüğü haline getirip hep tarhana bulgur okumak konusunda üstüne yok. Oysa edebiyat bütünlük içinde alınmak zorunda deÄŸil mi? Ä°ÅŸte Literatür Yayınları ÅŸimdilerde bu yazarları yapıtlarını daÄŸarına katıyor da önemli bir eksikliÄŸi gideriyor. Enstitü BeÅŸlisinden ÅŸair BaÅŸaran veya yazar Mehmet BaÅŸaran da böyle gelmiÅŸ oldu okur önünde.BAÅžARAN / MEHMET; ÅžAÄ°R, ÖYKÃœCÃœ, ROMANCI, DENEMECÄ°Mehmet BaÅŸaran, köy enstitüsü çıkışlı kimi yazarlarda görülegeldiÄŸince düzayak bir anlatıma sığınmıyor hiçbir zaman. Bir anı aktarımından, başına gelenleri “hikâye ediverme†yaklaşımından ayrılan, hatta görece bunlara uzak duran bir öyküleme getiriyor denebilir yazar. Anlatılarında “imgesel çaÄŸrılarâ€a açtığı alan bunu gösteriyor. Ä°mgeleme, bu doÄŸrultuda anlamı yoÄŸunlaÅŸtırma, metni arındırıp sıkılama Mehmet BaÅŸaran öykülerinin dikkat çeken yanı. DiyeceÄŸim onun öyküleri modern yapıda çatılıp kurulmuÅŸ metinler.Bunları dilsel zarafetle köpürtebiliyor o. ÅžairliÄŸini de bu öykücülüğün arabasına koÅŸuyor çünkü. Kim bilir kaç bin körüğün alevinde nar gibi kızartılmış, örste kaç bin kez dövülmüş, bileyi taşında nasıl da bilenmiÅŸ bir dil. Özenli söz dizimleri, ÅŸaÅŸkınlığa uÄŸratan sözcükler, farklı kullanımlar, ÅŸairlere özgü sıçramalı anlatım öykülerdeki yüksekliÄŸin somut gösterenleri.Anlatan öyküleri yok mu peki yazarın? Var elbette. Anlatıverme iÅŸtahına dönük bu çaba, yapıtın zayıf yanı kuÅŸkusuz. Hatta yalnız olay aktaran, üstelik bir açıdan bilinçlendirme çabası içinde görünen, sıradan öyküleri de var Mehmet BaÅŸaran’ın. Ama bu arada gerekirliklerinin yerli yerinde durduÄŸu “Çukurcu Tahirâ€, “Çakıcı Nerede?†vb. (Aç Harmanı) bir iki öykünün, döneminde âdeta Faulkner esinlemesi olarak Türkçede erken bir Marquez iklimi havası yaydığı bile öne sürülebilir. YoÄŸun coÅŸumculuk, içe iÅŸleyen yoÄŸun hüzünle birlikte.Bu yazarlar, aydınlanma yolunda kuramla, eÄŸitimle, örgütçülükle ilgilendiÄŸi kadar kuÅŸaktaÅŸlarının yazınıyla da ilgilenebilseydi bugün çok baÅŸka bir “köy edebiyatı†duruyor olabilirdi karşımızda. Söz gelimi Faruk Duman gibi örnekçe baÄŸlamındaki bir yazarın yolu çok daha öncesinde açılabilirdi pekâlâ.YetmiÅŸ yıl önce yayımladığı ilk ÅŸiir verimi Ahlat AÄŸacı’nda (1953) aÄŸaç eÄŸretilemesi eÅŸliÄŸinde doÄŸayla insanı bütünsel açıdan alırken Hikmet Birand, Alıç AÄŸacı ile Sohbetler’i (1968; 2014) henüz kaleme almamıştı. Tabii Nuri Bilge Ceylan’ın Ahlat AÄŸacı da (2018) yoktu henüz ortada.Åžair BaÅŸaran ya da öykücü, romancı, denemeci Mehmet BaÅŸaran, kuÅŸağın yarattığı bu edebiyatın düzeyini gösteren “imza†baÄŸlamında, artık karşımızda!/Archive/2020/11/10/004040781-ic2.jpgÖYKÃœDENLÄ°K…Özgür Soylu; Öyküde Nefeslenme “EÄŸer Tesadüf DeÄŸilseâ€Köy enstitülü yazarlarla onlardan bir kuÅŸak sonra öğretmenlik yapanların çocukları da yazar konumuyla nicedir yazın dünyamızda adlarından söz ettiriyor. Dursun Akçam’ın ardından Alper Akçam, Mustafa Gazalcı’nın ardından Can Gazalcı, daha niceleri anımsanabilir. KuÅŸak ardılı öğretmen Fahrettin Soylu’dan sonra Özgür Soylu da, üçüncü öykü kitabıyla bunlar arasında anılabilir: EÄŸer Tesadüf DeÄŸilse (Poesis, 2020).Özgür, on beÅŸ yıllık öykü birikimi olan bir yazar. Ä°lk öykü kitabı Ä°yi Yolculuklar’da (2006) daha çok alaysamalı bir “yerel†bakış, yaklaşım kendini gösteriyordu. Son öyküler toplamı bundan izler taşısa da yabancılaÅŸtırmayı hedef aldığı, “humor†diyebileceÄŸimiz “kurgusal†bir alaysamayla karşımıza çıktığı açık onun. Böylece kendi öykülemesini de yeniliyor Özgür enikonu.Çünkü rastlantılar yoluyla yaÅŸanabilecek yabancılaÅŸtırmalar odağında açık biçimle yapılandırdığı bu öykülerinde, üstelik öykü yazarlığı konusunu da iÅŸe katıp grotesk uçlara taşıyabiliyor. Böylece kendi öykücülüğünü yeniliyor yazar.Özgür Soylu, EÄŸer Tesadüf DeÄŸilse deyip okurlar kadar öykü yazarlarına da sesleniyor böylece.www.sadikaslankara.com, her perÅŸembe öykü-roman, tiyatro, belgesel alanlarında güncellenerek sürüyor.
M. Sadık Aslankara / Cumhuriyet Kitap Eki
Read more: https://www.turkish-media.com/forum/topic/643818-karanliktan-cikmak-cumhuriyetle/
Read more: https://www.turkish-media.com/forum/topic/643818-karanliktan-cikmak-cumhuriyetle/
Other News
Dönemin en‘güncel’kitabı
Hazine ve Maliye Bakanlığıgörevine Lütfi Elvan atandı
Cumhuriyet Kitapları’ndan ustalar geçidi!
Geçemez huylu huyundan ve Necati Behçet!
Kuşadası'nda 4.2 büyüklüğünde deprem!
EnginÖzkoç'tan Berat Albayrak paylaşımı: Kaçmayın
Cem Uzan'dan Cumhurbaşkanlığıadaylığına ilişkin açıklama
AKP Muğla Milletvekili Gökcan, koronavirüse yakalandığınıaçıkladı
Berat Albayrak'ın istifasının kabulünün ardından AKP'den ilk açıklama
Hilal Kaplan'dan dikkatçeken Berat Albayrak paylaşımı