Quebec’te laiklik tartışması

Quebec’te laiklik tartışması figure > Kanada’nın Fransızca konuÅŸulan, daha doÄŸrusu kendi bölgesinde yasayla iletiÅŸim dili Fransızca olan tek ili Quebec. Çünkü Quebec dışında da Fransızcanın konuÅŸulduÄŸu iller var. Bunlardan biri hemen batı komÅŸusu Ontario, diÄŸeri ise doÄŸu komÅŸusu Nouveau Brunswick.  Bunların dışında Kanada’nın diÄŸer illerinde Fransızca konuÅŸmak hemen hemen olanaksızdır. Ancak çok ısrar ederseniz federal hükümet size Fransızca iletiÅŸim kurabilmeniz için bir çevirmen bulmak zorundadır. Bu durumda kuÅŸkusuz, hizmet alabilmeniz için bazen günlerce beklemek zorunda kalırsınız. Quebec’te Ä°ngilizce konuÅŸanlar için böyle bir ÅŸey söz konusu deÄŸil. Neyse, Kanada’nın karizmatik baÅŸbakanı Baba Trudeau’nun baskısıyla oluÅŸan bu iki dillilik konusuna baÅŸka bir yazımızda söz etmek üzere asıl konumuza odaklanalım. Quebec’in yine tarihsel gelenekten kaynaklanan bir de “laiklik” konusu var. Yaklaşık onbeÅŸ yıl önce Sih kökenli bir ilkokul çocuÄŸunun “inanç özgürlüğü” gereÄŸi okula “hançer”le gelmesi kamuoyunda büyük ses getirmiÅŸ, okul yöneticilerinin buna izin vermeyiÅŸi nedeniyle Ä°ngiliz Kanada tarafından Quebec “ırkçılık”la suçlanmış, konu mahkemeye taşınmış, olay kamuoyunun gözünden kaçırılmış, bir anlamda ufak tefek anlaÅŸmalarla dosya hasır altı edilmiÅŸti.Quebec Liberal Parti iktidarında yaÅŸanan olay sonrası hükümet komisyonlar kurup “nasıl bir çözüm yolu bulunabilir” sorusuna yanıt aramıştı. Ä°ki yıl boyunca incelemelerde bulunan komisyon sonunda raporunu vermiÅŸti, ancak el yakan bir dosya olduÄŸu için hükümet bunu rafa kaldırmıştı. Yıllar sonra bir azınlık hükümeti kuran sosyal demokrat Quebec Partisi, dosyayı raftan indirip en azından “devletin laik olması gerektiÄŸini”, dolayısıyla bazı devlet yetkililerinin “görünür biçimde herhangi bir dini çaÄŸrıştıran herhangi bir simge taşımaması gereÄŸini” yasalaÅŸtırmak istedi. Kısacası özellikle yargıçlar, savcılar, polisler, cezaevi gardiyanları ve öğretmenler gibi bazı meslek sahipleri üstlerinde dinsel inançlarını açıkça gösteren herhangi bir iÅŸaret taşıyamayacaklardı.Meclise getirildiÄ°ÅŸte o zaman kıyamet koptu. Ãœlkelerindeki ÅŸeriat yasalarından kaçan, bir Hıristiyan ülkeye sığınan, ancak o sığınmış olduÄŸu ülkenin geleneksel özekinine saygı duymayanlar tarafından Quebec Partisi iktidarı faÅŸistlikle, ırkçılıkla suçlandı. Elbette bu karşı çıkmaya Ä°ngiliz Kanada da destek verdi. Azınlık hükümeti iktidardan düşünce “laiklik” konusu da yeniden rafa kaldırıldı.Ancak onun yerine gelen ve merkez bir parti olan Quebec Gelecek Koalisyonu (CAQ) sürpriz yaparak dosyayı raftan indirdi. Ä°ndirmekle kalmadı, geçen yıl meclise getirerek yasalaÅŸtırdı. Ä°ÅŸte ÅŸimdi Quebec yine ateÅŸ altında. Laiklik karşıtları Quebec hükümetini mahkemeye verdiler. Bu ay başından beri Quebec Yüksek Mahkemesi’nde “Devlet laik olmalı mı, olmamalı mı” diye tartışılıyor.Hükümet daha önce görevde bulunan yetkilileri bu yasanın kapsamına sokmayarak küçük bir uzlaÅŸmada bulundu ve yürürlüğe giriÅŸ tarihinden itibaren göreve baÅŸlayanlara uygulanacağını bildirdi. Bu arada, yasa sadece bir dini deÄŸil, tüm inançları kapsıyor. Öte yandan yasa sadece Quebec’te ve Quebec devlet yetkilileri için geçerli. BaÅŸka bir deyiÅŸle federal devlet yetkilileri istedikleri gibi görevlerini yapacaklar. Mahkemede ise ÅŸu anda en çok konuÅŸulan Müslüman kadınların türbanı. Karşıtların gerekçeleri federal devletin “Çok kültürlülüğü” temel alan Kanada Ä°nsan Hakları Bildirgesi. Ve bildirge şöyle bir tümceyle baÅŸlıyor: “Kanada, Tanrı’nın üstünlüğünü tanıyan ilkeler üzerine kuruludur... Konu üzerine kafa yoran laiklik yanlısı bilim insanları ve özellikle laikliÄŸin söz konusu olmadığı ülkelerden acılar çekerek gelen eylemciler, “Adaleti eÅŸit saÄŸlamak için yasalar hukuk ya da bilim gibi nesnel temellere dayanmalıdır, ancak kesinlikle inanca dayanmamalıdır” görüşünü vurguluyorlar ve ekliyorlar. Kanada Ä°nsan Hakları Bildirgesi’ndeki o madde ÅŸu tümceyle deÄŸiÅŸtirilmelidir: “Kanada devleti laiktir, hukukun ve bilimin üstünlüğünü tanıyan ilkelere dayanmaktadır... Tersi deÄŸil.”[email protected] Ömer F. Özen

Read more: https://www.turkish-media.com/forum/topic/646480-quebecte-laiklik-tartismasi/