İstanbul’un Renkleri: İnsanın rengi, kültürüdür
figure >
İstanbul’un renkleri mor, yeşil ve mavi değil sadece, İstanbullu hemşerileri, sayıları çok azalmış olmasına karşın, Rumu, Yahudisi, Ermenisi, Levanteni, Polonyalısı. Bu zenginlik günümüzde ne yazık ki sayıları çok azalan nüfuslarıyla kaybolmaya yüz tutuyor.
Geçen yılın son günlerinde Malta Köşkü’nün bahçesinde küçük bir kalabalığa tanıtımı yapılan bir kitaptan bahsetmiÅŸ, daha sonra yazma sözü vermiÅŸtim. Ä°BB Kültür AŞ’nin prodüksiyonu olan kitabın adı Ä°stanbul’un Renkleri. Söz konusu renkler, erguvanın moru, manolyanın yeÅŸili, Marmara’nın mavisi, BoÄŸaz’ın hırçın dalgaları deÄŸil. Ä°stanbul’un insanları! Bir ÅŸehrin rengi, insanları ve onların kültürü deÄŸil midir? Ä°ki kıtanın ayrıştığı Ä°stanbul, tarihi boyunca farklı toplulukların, farklı dinlerin, farklı dillerin insanlarının gelip geçtiÄŸi, kalıp yerleÅŸtiÄŸi, büyüyüp çoÄŸaldığı, kaçıp gittiÄŸi için azaldığı, ama iç içe yaÅŸadıkları dönemlerin izlerini taşıyan bir ÅŸehir olmuÅŸ hep. Ä°ÅŸte Ä°stanbul’u Ä°stanbul yapan güzelliklerden biri de bu: farklı insanları. Ä°stanbul’u fethederek Fatih önadını alan Sultan Mehmed’in hoÅŸgörüsüyle baÅŸlayan çok dinli hayatın zaman zaman sekteye uÄŸrayan dönüm noktaları olmasına karşın Ä°stanbul’un hemÅŸerilerini konu alan kitabın yazarları da bu dinlerin temsilcileri. Saro Dadyan, Püzant AkbaÅŸ, Rinaldo Marmara, Ari Çokona, Sait Süsin, Ä°vo Vedat Molinas ve Altan Öymen, Nazım Alpman, Mehmet Yüce, Cengiz Özkarabekir, Sevecen Tunç.Ä°STANBUL VE ŞİİRLERCengiz Özkarabekir’in proje yönetiminde kitapta yer alan konular Ä°stanbul’daki Ermeniler, Bulgarlar, Levantenler, Polonyalılar, Rumlar, Süryaniler, Yahudiler. Bu toplulukları anlatırken Altan Öymen Ä°stanbul’u ve insanları ÅŸiirlerle anlatıyor, Mehmet Yüce, sporla, son sözü de Cengiz Özkarabekir ve Sevecen Tunç söylüyor. Bir kısmı bestelenmiÅŸ ÅŸarkıların güfteleri olmuÅŸ Ä°stanbul’u anlatan ÅŸiirlerden en çok hangisini seversiniz? Heybeli’de her gece mehtapa çıkmayı mı, Kalamış’tan bir huzur almayı mı? Ben en çok “Ben bir ceviz aÄŸacıyım Gülhane Parkı’nda, ne sen bunun farkındasın, ne de polis farkında!â€yı severim, Nâzım Hikmet tutkumdan ve Cem Karaca da ne güzel söyler! Åžiirleri Altan Öymen anlatmış. Ä°stanbul’un Bulgarlarını Saro Dadyan yazmış, Eminönü civarında yaÅŸayan ve ticaretle uÄŸraÅŸan Bulgarların kentteki imzası, Balat’taki Demir Kilise. Aznavur’un projesinin hikâyesi çok uzun, yapımı da, üç yıl boyunca Viyana’da dökülen kilisenin parçaları 1895’te tamamlanarak Ä°stanbul’a getirilip monte ediliyor. Artık çok azı burada ama yaÅŸayan eserleri Ä°stanbul’da. Ä°stanbul’un Ermenileri’ni Püzant AkbaÅŸ kaleme almış. II. Mehmed tarafından Anadolu’dan getirilen Ermeniler Ä°stanbul’da Samatya, Kumkapı, GedikpaÅŸa, Galata gibi semtlere yerleÅŸtirilip sanat ve zanaatla uÄŸraÅŸmış; özellikle Balyan ailesinin mimarları Ä°stanbul’a Kuleli, Dolmabahçe Sarayı gibi çok büyük eserler bırakmış. Dünyaca ünlü fotoÄŸrafçı Ara Güler’den de söz etmeden olmaz. Ermeniler Ä°stanbul mutfağına da büyük katkılar yapmış. Ä°stanbul’un en önemli renklerinden biri de Rumlar. Ari Çokona tarafından yazılan Rumlara kitapta ayrılan yer kattıkları deÄŸerler kadar uzun. Tarihteki yerlerinden bugünkü ağırlıklarına kadar, Patrikhane’den Pera Palas’a, Çiçek Pasajı’na, anlatılacak o kadar ÅŸey var ki ben sadece sizde merak uyandırıyorum! Gerisi kitapta.OSMANLI KUCAK AÇMIŞİstanbul’un Yahudilerini Ä°vo Vedat Molinas anlatmış. Ä°spanya’dan kovulan Yahudilerin büyük kısmı gittikleri yerlerde de sıkıntı çekmiÅŸ ama Osmanlı kucak açmış onlara. Yavuz Sultan Selim’in doktoru Josef Hamon, sarayın doktorluÄŸuna kadar yükselmiÅŸ. Yahudiler ticaretin yanında hekimlikte de ün yapmış. Fatih Sultan Mehmed, diÄŸer cemaat üyelerine yaptığı gibi fetihten sonra Yahudileri de Ä°stanbul’a davet ederek burada dinlerinde özgür ve iÅŸlerinde serbest kalmaları sözü vermiÅŸ. O gün bugündür huzurla yaşıyorlar diyemeyeceÄŸim. Varlık Vergisi’yle baÅŸlayıp 6-7 Eylül Olayları’na ve sonrasında kanlı sinagog baskınlarına kadar yaÅŸanan pek çok olay Rumlar ve Ermeniler gibi onların da çoÄŸunun Ä°stanbul ve Türkiye’den gitmesine neden olmuÅŸ, bugünkü sayıları ne yazık ki çok az. Geldiklerinde de çok küçük bir grup olan ve yerleÅŸtikleri köyde kalıp oraya isimlerini veren Polonyalıların Polonez Köyü ise Nazım Alpman’ın imzasını taşıyor. Ä°stanbul’un kültür çeÅŸitliliÄŸini anlatan bu insanların içinde Dario Moreno’dan, Marc Aryan’a, Charles Aznavour’dan Hayko Cepkin’e, Lefter’den Åžirinyan’a hepimizin tanıdığı sevdiÄŸi çok ünlü var. Kitapta sadece öyküler yok, çok da güzel, tarihi deÄŸeri büyük fotoÄŸraflar var. Daha önce de Atatürk FotoÄŸraflarının Öyküsü kitabını sizinle buluÅŸturduÄŸumuz Kültür AŞ’nin tarihe ve deÄŸerlerimize ışık tutan kitapları Ä°stanbul Kitapçıları’nda satılıyor. Baskı kalitesi de iyi.
Yazgülü Aldoğan
Read more:
https://www.turkish-media.com/forum/topic/655716-i%CC%87stanbulun-renkleri-i%CC%87nsanin-rengi-kulturudur/